بیماری مرگبار ابولا (ebola) چیست ؟

ابولا یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس ابولا ایجاد می شود. این ویروس از خانواده فیلوویروس ها ست که پس از وارد شدن به بدن ، نوعی بیماری شدید و کشنده تب دار و خونریزی دهنده ایجاد می کند که در50 تا 90درصد بیماران علامت دار به مرگ منجر خواهد شد.

ابولا اولین بار در سال 1976 در یکی از استان های سودان و نیز منطقه ای در نزدیکی زئیر جایی که هم اکنون جمهوری دمکراتیک کونگو واقع شده است پیدا شد. بین ژوئن تا نوامبر آن سال ، 284 نفر به این بیماری مبتلا شدند که در نهایت ، 151 نفر، جان خود را از دست دادند. در سال های بعد، این ویروس به دیگر کشورهای آفریقایی هم گسترش یافته و هرچند سال یکبار تعدادی کشته و قربانی برجا می گذارد. البته فقط آفریقا درگیر نشده و بیماری پای خود را از آفریقا نیز بیرون گذاشته است.ابولا  گاه به گاه به طور مرگباری در میان انسان ها و میمون ها در آفریقا شایع می شود. این ویروس با ایجاد تب شدید و خونریزی بیمار را از پا درمی آورد و خیلی سریع گسترش می یابد. البته از 4 گونه ویروسی ابولا یک گونه تنها به یک ابتلای بدون علامت منجر می شود و به مرگ نیز منتهی نخواهد شد.در سال 1976 ابولا حدود 300 نفر را مبتلا کرد و با شیوع آن از هر 10 نفر مبتلا به بیماری 9 نفر مردند. بار دیگر در سال 1995 ابولا شایع شد و این بار 80 درصد مبتلایان کشته شدند.نام ویروس این بیماری از یکی از رودخانه های کشور زئیر، که امروزه جمهوری دموکراتیک کنگو نام دارد، گرفته شده است.پژوهشگران بر این باورند که ویروس ابولا از طریق حیوانات به انسان سرایت می کند و معمولا در بدن جانوری زندگی می کند که در قاره آفریقا سکونت دارد.اکثر افرادی که ابتلای آنان به ابولا تا کنون تأیید شده است اهل کشورهای آفریقایی بوده اند. تب خونریزی دهنده ابولا معمولا به صورت شیوع ناگهانی بروز می کند و شیوع آن هم از یک بیمارستان یا درمانگاه آغاز می شود.به دلیل خاصیت سرایت بالای این بیماری، پرسنل بهداشتی ناگزیر از رعایت شدید و دقیق اصول بهداشتی برای پیگیری از انتشار بیماری و ابتلای خود هستند.آنها برای پوشش کامل بدن از لباس، دستکش و پوتین هایی استفاده می کنند که پس از استفاده باید نابود شود.
کارشناسان محلی دائما در حال فرستادن پیام هایی از طریق رادیو و تلویزیون هستند که به مردم آموزش می دهد چگونه از آلوده شدن به این ویروس پیشگیری کنند.
این خطر به ویژه در مراسم تدفین قربانیان ابولا و با تماس نزدیک افراد با جسد قربانیان وجود دارد.طی چند سالی که از هجوم ابولا می گذرد، کارهای زیادی برای تشخیص اپیدمیولوژی و نحوه سرایت ابولا صورت گرفته است ، ولی هنوز راه و نحوه دقیق سرایت آن مشخص نشده است و تنها می توان گفت که احتمالا ابولا از طریق تماس با خون یا دیگر مایعات بدن و همچنین ترشحاتی همچون خلط افراد آلوده به این ویروس به افراد سالم منتقل می شود؛ مثلا میزان بیماری در مرده شورهای قبرستان ها که تماس مستقیم با بدن قربانیان ابولا داشتند، بسیار بالا بوده است.پزشکان ، پرستاران و بهیارانی که مشغول درمان مبتلایان ابولا بودند هم به کرات هنگام انجام وظیفه خود به این بیماری دچار شدند، که علت آن عدم رعایت مسائل بهداشتی و مراقبتی لازم و عدم آگاهی از نحوه انتقال در سال های اول شناسایی این بیماری بود. به هر حال ، این ویروس به هر شکلی که به بدن وارد شود، بعد از 2تا 21روز علایم آن ظاهر می شود.بیمار با بروز ناگهانی تب ، ضعف شدید، درد عضلانی ، سردرد و گلودرد به پزشک مراجعه می کند. معمولا بعد از مدت کوتاهی ، تهوع ، استفراغ ، اسهال ، بثورات پوستی ، اختلال عملکرد کبد و کلیه و حتی در بعضی موارد خونریزی داخلی و خارجی نیز به دنبال علایم و نشانه های اولیه بروز خواهند کرد و وضعیت بیمار بشدت رو به وخامت می رود.نتایج آزمایش ها کاهش تعداد گلبول های سفید و پلاکت ها و افزایش آنزیم های کبدی را نشان می دهند. برعکسسال های نخست ، تشخیص بیماری آسان تر شده است. تست های تشخیص اختصاصی به صورت تشخیص آنتی ژن ها و یا ژن های ویروسی در خون یا دیگر مایعات بدن در دسترس هستند. کشت سلولی این ویروس نیز مقدور شده و حتی می توان آنتی بادی های تشکیل شده علیه این ویروس را در بدن بیماران تعیین کرد.به هر حال ، اگر چه روش هایی که گفته شد تشخیص بیماری را تسهیل کرده اند، اما خطر انتقال بیماری به پرسنل آزمایشگاه بسیار بالاست و هنگام انجام چنین آزمایش هایی باید بشدت مراقب بود. یک محقق زن روسی در یکی از آزمایشگاه های بشدت محافظت شده در سیبری به دلیل وارد شدن سرنگ حاوی ویروس ابولا به دستش بیمار شد و 2هفته بعد جان سپرد. این آزمایشگاه یکی از دو نقطه روی زمین است که واکسن آبله در آن نگهداری می شود.در موارد وخیم بیماری ابولا ، مانند بیمارانی که بشدت دهیدراته هستند، بیمار باید به بخش مراقبت های ویژه انتقال یابد. تاکنون هیچ گونه درمان اختصاصی یا حتی واکسنی برای ابولا کشف نشده و تمام داروها و واکسن هایی که فعلا پیشنهاد می شوند به سال ها تحقیق برای رسیدن به مرحله بالینی احتیاج دارند.

 
با وجود این ، چند نکته را می توان توصیه کرد.

1- بیماران مشکوک باید قرنطینه شوند و به پرستارانی که از این بیماران مراقبت می کنند توصیه شود مراقبت های لازم را برای محدود کردن تماس ها و کنترل دقیق ترشحات بدن بیمار به انجام برسانند. انجام اقدامات تهاجمی یا حتی اقداماتی مثل گذاشتن سوند، گرفتن نمونه هایی از ترشحات بدن بیماران ، رگ گیری و انجام ساکشن و در کل تمام اقدامات پرستاری باید تحت مراقبت کامل و کنترل دقیق انجام گیرد.پرستاران و پرسنل بیمارستان که با بیماران در تماس هستند باید به کمک دستکش ، ماسک و روپوش های مناسب محافظت شوند.2- افراد خانواده و دیگر افرادی که با چنین بیمارانی تماس داشته اند باید تحت پیگیری کامل قرار گیرند. این پیگیری شامل تعیین و اندازه گیری درجه دمای بدن 2 بار در روز و بستری بیمار در بیمارستان و قرنطینه شدن تمام افراد مشکوک به ابتلا به این بیماری در بیمارستان (بلافاصله پس از بروز تب) است.
 چگونه منتشر می شود؟
تب خونریزی دهنده ابولا از بیماری های مشترک بین انسان و دام به شمار می رود.این بیماری فقط انسان، میمون و شامپانزه را مبتلا می کند.محل زندگی ویروس ابولا احتمالا در بدن گروهی از همین حیوانات است.انسان ها ناقل ویروس نیستند و بطور تصادفی به ویروس آلوده می شوند.اینکه چگونه ویروس ابولا از بدن حیوانات به بدن انسان وارد می شود بطور کامل مشخص نیست.پس از آنکه فردی به این ویروس آلوده شد، انسان های دیگر را آلوده می کند.یکی از راه های انتقال عفونت بین انسان ها، تماس مستقیم با خون و ترشحات بدن فرد آلوده است که معمولا در بین اطرافیان بیمار که سعی در نگهداری و پرستاری او دارند، رخ می دهد.یکی دیگر از راه های شایع گسترش این ویروس انتقال آن در بین بیماران و کارکنان یک بیمارستان یا درمانگاه است.

چه علایمی دارد؟
علایم این بیماری در همه بیماران یکسان نیست.
پژوهشگران هنوز نمی دانند چرا تعدادی از افراد پس از ابتلا به این بیماری بهبود می یابند و برخی دیگر کشته می شوند.به هر حال می توان گفت پاسخ ایمنی بیمارانی که در اثر ویروس ابولا کشته می شوند، چندان قوی نیست.در چند روز اولی که انسان به ویروس آلوده می شود، تب بالا، سردرد، درد عضلات، دل درد، اسهال و خستگی بروز می کند.بعضی از بیماران در این مرحله دچار گلودرد، سکسکه، قرمزی و خارش چشم، بثورات پوستی، اسهال خونی و استفراغ خونی می شوند.با گذشت یک هفته از آلودگی، درد قفسه سینه، شوک و مرگ اتفاق می افتد. بعضی از بیماران در این مرحله کور شده و خونریزی می کنند.

تشخیص    و درمان

تشخیص زودرس تب خونریزی دهنده ابولا دشوار است چرا که علایم اولیه آن مثل خارش و قرمزی چشم و بثورات پوستی، در بیماری های دیگری که شایعتر هستند نیز دیده می شود.ما اگر پزشک به این بیماری مشکوک شود، باید فورا از بیمار آزمایش خون به عمل آورد. اگر بیمار اسهال خونی نیز داشته باشد، مدفوع او هم  آزمایش می شود.برای درمان این بیماری هیچ درمان مشخصی وجود ندارد. در حال حاضر اکثر درمان هایی که به بیماران داده می شود، درمان های تقویتی هستند. این درمان ها شامل کمک به حفظ فشار خون بیمار، حفظ مایعات بدن و نیز کمک به تنفس بیمار هستند.چند سال پیش در شیوع ابولا در کیکویت، پزشکان راه جدیدی را برای درمان بیماران امتحان کردند.آنها به 8 نفر از بیماران، خون افرادی را که به ابولا مبتلا شده و از آن جان سالم به در برده بودند، تزریق کردند. نتیجه رضایت بخش بود.
7 نفر از بیماران زنده ماندند.هر چند این نتیجه امیدوار کننده است اما چون پژوهش مذکور فقط روی 8 نفر انجام شد، نمی توان آن را برای درمان همه بیماران تعمیم داد!

 چگونه می توان پیشگیری کرد؟

پیشگیری از بیماری تب خونریزی دهنده ابولا در آفریقا با دشواری های چندانی روبروست.به دلیل آنکه هویت و محل زندگی حیواناتی که مخزن ابولا هستند ناشناخته است، تنها چند راه ابتدایی برای پیشگیری از بیماری پیشنهاد شده است. اصل مهم در پیشگیری از آلوده شدن پرهیز از تماس مستقیم با بیمار است.اگر مواردی از بیماری مشاهده شود، اولین کسانی که باید بسیار مراقب خطر باشند، کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی هستند.این افراد باید از پوشش کامل، ماسک، دستکش و عینک استفاده کنند. هدف از این کار ممانعت از آلوده شدن با خون و ترشحات بدن فرد مبتلاست. همچنین اگر بیمار بمیرد، باید از تماس با بدن مرده نیز خودداری کرد.
اعلام وضعیت اضطراری بین‌المللی برای شیوع ابولا

سازمان جهانی بهداشت (WHO ) شیوع ویروس ابولا در منطقه غرب آفریقا را یک وضعیت بهداشتی اضطراری بین‌المللی توصیف کرده است.سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد: شیوع ابولا در غرب آفریقا باعث شده همه جهان در وضعیت اضطراری قرار بگیرد و به همین دلیل همه کشورها باید برای مهار این بیماری فورا دست به کار شوند.کارشناسان سازمان جهانی بهداشت می‌گویند: ابولا در کشورهایی شیوع پیدا کرده که زیرساخت و توانایی مقابله با آن را ندارند و نیازمند کمک‌های بین‌المللی هستند.مقامات سازمان جهانی بهداشت پس از اجلاس اضطراری دو روزه در مقر سازمان در سوئیس گفته‌اند که برای مقابله با گسترش دامنه این ویروس باید اقدام هماهنگ بین‌المللی صورت گیرد. تاکنون بیش از 930 نفر در غرب آفریقا در اثر آلوده شدن به این ویروس جان خود را از دست داده‌اند. سازمان جهانی بهداشت ضمن ابراز نگرانی از ضعف نظام‌های بهداشت عمومی در کشورهای گرفتار ویروس ابولا اعلام کرد که خطر شیوع بین‌المللی این بیماری کاملا جدی است.همچنین بیش از 1700 مورد ابتلا به این بیماری تاکنون در کشورهای گینه، لیبریا، نیجریه و سیرالئون گزارش شده و این تعداد همچنان رو به افزایش است. این کشورها گرفتار کمبود پزشک و دیگر کارکنان بخش بهداشتی و آزمایشگاهی هستند و توان ساختار بهداری و خدمات درمانی آنها از سوی سازمان جهانی بهداشت «بسیار ضعیف» ارزیابی شده است.دکتر «مارگارت چان»، مدیرکل این سازمان نیز اظهار داشت که شیوع ابولا در سال جاری میلادی (2014) در طول چهار دهه گذشته بی‌سابقه بوده است. وی خواستار کمک‌های بین‌المللی برای کشورهای گرفتار این ویروس شده و از دولت‌های دیگر درخواست کرده که خود را آماده شناسایی و مقابله با ابولا کنند.
عربستان سعودی که نگران شیوع ویروس ابولا در آن کشور است، صدور ویزای حج عمره برای اتباع برخی کشورهای آفریقایی را به حالت تعلیق درآورده است. پیش از این، ابولا در جمهوری دموکراتیک کنگو و اوگاندا در چند هزار کیلومتری گینه، دیده شده بود.یروس ابولا سبب تب همراه با خونریزی، ضعف، درد ماهیچه‌ها، تهوع، اسهال و در نهایت مرگ در اثر خونریزی داخلی می‌شود.

 نوشته شده توسط دکترمحمدحسین احمدزاده در جمعه 93/7/18 و ساعت 7:38 صبح | نظرات دیگران()